2013 මාර්තු 3 වන ඉරිදා තරුණ සත්ත්වවේදීගේ සංගමයේ Birds groupහි ක්ෂේත්‍ර චාරිකාව ආනවිලුන්දාව රැම්සාර් තෙත්බිම, නවදන්කුලම හා හලාවත වැලිපරය යන ප්‍රදේශවල යෙදී තිබුණි. උදෑසන 6.30ට පමණ ගමන් අරඹා ජාඇළ, මීගමුව, වෙන්නප්පුව, හලාවත පසුකර ආනවිලුන්දාවට එනවිට උදෑසන 10.00 පමණ විය. එතැන් සිට අපි ආනවිලුන්දාවේ කුරුල්ලන් නැරඹීමු.
                    හොඳින් ඉර පායා තිබූ එදින අහස ඉතා පැහැදිලි විය. සුළඟ තරමක් සැර විය. මුලින්ම මාගේ නෙත ගැටුණු කුරුල්ලන් අතර කන කොකා, පුංචි දියකාවා, ඉන්දු දියකාවා, අළු කොබෙයියා, කුසඇලි සයුරුකුස්සා, අහිකාවා, කහකුරුල්ලා, මහ දියකාවා, කරවැල් කොකා, ගව කොකා, උකුස්සා, little egret, black headed ibis යන කුරුල්ලෝ වූහ.
                   බමුණු පියාකුස්සෝ යුවලක් ඈත අහසේ රවුමට පියාසර කළහ. දම් කිතල්ලු කෑ ගසමින් මානෙල් කොළ මතින් දිව ගියහ. සුවැදි සැවුල් පෙඳ දියසෑනෝ තටු ගසමින් පහතින් පියාසර කරමින් ද මානෙල් කොළ මතින් දිව යමින්ද නාද කළහ. නොසුවැදි whiskered tern කිහිප දෙනෙක් ජල තලයට ආසන්නයෙන් පියඹමින්ද වරෙක දියෙහි හිස ඔබමින්ද ඉගිලුනහ. නිල්පෙඳ බිඟුහරයෝ ජෝඩුවක් ජල තලය සිසාරා යමින් කෘමීන් ඩැහැගෙන නැවත අතුවල වැසූහ.

නිල් පෙඳ බිඟුහරයා අත්තක වසා සිටින අයුරු

                   තෙත්බිම තැනින් තැන මානෙල් හා ජපන් ජබර විසිරී ඇත. මානෙල් මල් හා ජපන් ජබර මල් තෙත්බිමට අලංකාරයක් එක්කළත් ජපන් ජබර තෙත්බිමට තර්ජනයකි. ආනවිලුන්දාව තෙත්බිම ඔස්සේ අපි කිලෝමීට්‍ර් 2ක් පමණ සෙමින් ඉදිරියට ඇදුණෙමු. අටු වැහිලිහිනි, රෑන ගිරව්, රත් යටිමල් කිරලා, Great egret, Intermediate egret, Purple rumped sunbird, Common moorhen, Grey heron, Openbill වැනි කුරුල්ලෝද දැකගත හැකිවිය.ජල තලයේ පිහිනමින් සිටි Lesser whistling duck එකෙක්ද මම දුටුවෙමි. තිත්හොට පැස්තුඩුවෙක් පියාඹාගෙන විත් ජලතලය මත වැසුවේය. ළය කායුරු වී කුරුල්ලෝ 20ක පමණ රෑනක් එක පොදියට පියඹාවිත් තෙත්බිමට විරුද්ධ පැත්තේ ඇති වෙල් යායේ වැසූහ. ලතුවැකියෝ අහසේ රවුම් ගසා අවුත් වැව කෙළවරේ ඇති විශාල ගස් මත ලැගුම් ගත්තහ. මේ අයුරින් දියකාවන්, කොකුන්, ලතුවැකියන් හා black headed ibis ලාගෙන් පිරි ගස් රැසක් තෙත්බිමේදී දැකගත හැකිවිය. Stork billed kingfisher ඈත සිට නාද කරනු දෙවරක්ම අපට ඇසුනි. නැවත ආපසු එනවිට Gull billed tern එකෙකුත් Little ternලා තුන් දෙනෙක් පමණත් අප නෙත ගැටුණි. නොසුවැදි පුංචි ගෙඹිතුරුවෙක් වරින් වර දිය මතුපිටට විත් නැවත ක්ෂණයකින් දියේ ගිලුණේය. එමෙන්ම Large cuckooshrike යුවලක්ද  පාර අයිනේ ඇති ගස්වල වසා සිටියදී අපගේ නෙත ගැටුණි. කොහෝ නාදයද කොට්ටෝරු නාදයද අප සවනත වැකෙද්දී අවසානයේ Ceylon green pigeon ජෝඩුවක් හා දුම්බොන්නෙක්ද දක්නට හැකිවිය. එන මඟ අයිනේ තෙත්බිමේ එක පසක Lesser whistling duck රංචුවක් ලැග සිටියහ.

Pioneer

                    ආනවිලුන්දාව ජලචර පක්ෂීන් නිරීක්ෂණයට මෙන්ම සමනල්ලු හා බත්කූරන් නිරීක්ෂණයේදීද වැඩි විවිධත්වයක් ඇති ස්ථානයකි. Crimson rose, Common indian crow, Salmon arab, Pioneeer, Common gull, Jezebel, Plain tiger, Common mormon වැනි දර්ශනීය සමනල විශේෂ රැසකුත් ලානිල්, කොළ, රතු, කහ වැනි වර්ණ දරන දිලිසෙන නෙත්කළු වර්ණ රටා  ඇති Damselfliesලා මෙන්ම Dragonfliesලා ද අප නෙත ගැටුණි.
                    ඉන්පසු දිවා ආහාරය ගත්  අපි නවදන්කුලම්හි wadersලා බැලීමට ගියෙමු. එහිදී කලපුව තුළ ඉස්සෝ කොටු රැසක් දැකගත හැකිවිය. කලපුව තුළ Black winged stilt, Black tailed godwit , Redshank මෙන්ම ternලා විශේෂ කිහිපයක්ද දැකගත හැකිවිය. අලංකාර දර්ශනයක් මවා පාමින් ගෝමර පිලිහුඩුවෙක් වරෙක කලපුව මධ්යයට ගොස් වේගයෙන් තටු ගසමින් අහසේ එකතැන රැදී සිට ගොදුරක් ඇස ගැසුණු සැනින් ඊයක් මෙන් ජල තලය කරා යමින්ද තවත් වරක ජල තලයට ඉතා ආසන්නයෙන් පියාඹාද ගියේය.

පුංචි ගෙඹිතුරුවෙක් පිහිනන අයුරු

ආහාර සොයන පැස්තුඩුවෙක්

දම් කිතලෙක්

පියාඹන whiskered tern

ඉස්සන් කොටුවක්

නවදන්කුලම්

                    අපේ ඊළඟ නැරඹුම් ස්ථානය වූයේ ආපසු එන ගමනේදී හමුවූ හලාවත වැලි පරයයි. එහිදී අපට Whimbrel පක්ෂියෙකු වෙරළේ ඇවිදින අයුරු දැකගත හැකිවිය. එම පරිසරය මුහුදු වැල්ලෙන් වැසීගිය වියළි කර්කශ පරිසරයක් විය. සවස පහට පමණ නැවත ආපසු ගමන ආරම්භ කළ අපි ගමන අවසානයේ නුගේගොඩට පැමිණෙන විට රාත්‍රි අට පමණ විය.            

ජල දූෂණය, නාස්තිය හා ජල සම්පතේ අනාගතය

                පොළොව මත ජීවය ඇතිවූ‍යේ ජලය මුල්කොටගෙනය. ජලය ජීවයේ පදනම විය. එමනිසා ජලය ජීවයට සම්පතකි. ජල සම්පතේ අවසානය ජීවයේද අවසානයයි.
               ශ්‍රී ලංකාව පිරිසිදු ජල සම්පත හිමි රටකි. අප්‍රිකා මහාද්වීපයේ රටවල්වලට හා ලොව දියුණු යැයි කියාගන්නා බොහෝ රටවල්වලට ස්වභාවික පිරිසිදු ජල සම්පතක උරුමයක් නොමැත. මධ්යම කඳුකරය ඇතුළු රට මධ්යයෙන් ආරම්භ වී මහ මුහුදට ගලා බසින ගංගා හා ඔයවල් 103කින් සැදුම්ලත් ජල පද්ධතියක් අප රට සතුය. වැව් 10,000කින් සමන්විත වාරි පද්ධතියක් අතීතයේ අප රට සතුව තිබුණි. මේ නිසා පුරාණ ලක්වැසි ජනයාට පිරිසිදු ජල සම්පතේ අඩුවක් නොතිබුණි. ඔවුන් දුර බැහැර ගමනක් යනවිට අතරමගදී පවස නිවාගත්තේ මගදී හමුවූ දොළකිනි. නමුත් අද වන විට අපි ගමනක් යනවිට පවස නිවාගන්නේ පිරිසිදු කළ පානීය ජල බෝතල්වලිනි. ඒ ඇළ දොළ ගංගාවල ජලයේ පිරිසිදුභාවය අවිශ්වාස බැවිනි. පිරිසිදු කළ පානීය ජල බෝටහ්ල් අලවිය දිනෙන් දින ඉහළ යමින් තිබේ. ඒද පිරිසිදු ජලය ස්වභාවික පරිසරයේ නොමැති බැවිනි. අපි අදත් ජලයෙන් පොහොසත්ය. නමුත් පිරිසිදු ජලය වර්තමානයේ ප්‍රබල ගැටළුවක් වී තිබේ. ගැටළුවට හේතු වන අපිරිසිදු ජලය නිර්මාණය කරන්නේද අපිමය. නමුත්  අදවනවිට සමස්ත ශාක හා සත්ත්ව සංහතියටම ඒ වෙනුවෙන් වන්දි ගෙවන්නට සිදුව තිබේ.
                මිනිසා සංකීර්ණ වීම, මිනිස් ජනගහණය ඉහළ යෑම, මිනිසාගේ අවශ්යතා වැඩි වීම වැනි ගැටළුවලට විසඳුම් ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී මිනිසාගේ අදූරදර්ශී බව නිසාම පරිසර දූෂණය වීම සිදුවේ.මෙයින් ජල දූෂණය ප්‍රධානය. ජල මූලාශ්‍රවලට කැලිකසල එක් කිරීම, කර්මාන්තශාලා අපද්‍රව්ය එකතු කිරීම, මළ මූත්‍ර එකතු කිරීම මෙන්ම කෘෂිකර්මාන්තයේදී පළිබෝධ නාශක එකතු කිරීමද ජලය ප්‍රධානවම හේතු වී තිබේ. මේ නිසා අද ගංගා, ඇළ, දොළ, වැව් වැනි ජල මූලාශ්‍රවල ජලය සෘජුව සතෙකුට තබා මිනිසාටවත් භාවිතයට නුසුදුසු වී ඇත. මෙම ජලය අපවිත්‍ර කිරීමේ ඵලවිපාක පාචනය, සෙංගමාලය, කොළරාව වැනි රෝගවල හිස එසවීමත් සමගම මිනිසාටම ලැබෙමින් පවතී.
               අතීතයේදී මෙන් වර්තමානයේදී ස්වභාවික දිය දහරකින් බිය සැකකින් තොරව ජලය පානය කිරීමට හැකිවන්නේ වැසි වනාන්තර වැනි ජලය උපත ලබන ස්ථානයකදී පමණි. මඳක් සිතා බලන්න. එපමණටම අප  අවට ජලය දූෂණය වී හමාරය. කොළඹ ප්‍රදේශයේ නම් බොහෝ ඇළවල ජලය සුපෝෂණය වී භාවිතයට ගත නොහැකි තත්වයටම පත්ව ඇත. මෙනිසා අද වන විට ජලය පිරිපහදුව ජලය භාවිතයට පෙර අත්යවශ්ය පියවර වී ඇත.
                මෙසේ පිරිසිදු කරන ජලය අපි බිය සැකකින් තොරව භාවිතා කරන්නෙමු. නමුත් මින් පසුව එළඹෙන ගැටළුව පිරිපහදු ජලය මිනිසා විසින්ම නාස්ති කිරීමයි. මීට හේතුව බොහෝ මිනිසුන් පිරිසිදු ජලය සම්පතක් ලෙස නොව සුලභ දෙයක් ලෙස සිතා සිටීමයි. පිරිසිදු ජලය සම්පතක් ලෙස හැගෙන තාක් මෙම ජල නාස්තිය මිනිසා විසින් සිදුකරයි. සමහර පුද්ගලයෝ තමන් වතුර බිව් කරාමය වසා නොදැමීමට තරම් අකාරුණික වී ඇත. එමෙන්ම වැඩි ජල ප්‍රමාණයක් අවශ්ය සෝදන යන්ත්‍ර භාවිතයද ජල නාස්තියට අප වක්‍රාකාරව දායක වීමකි. සේදුම් කාර්යයේදී අප දැන හෝ නොදැන සෘජුව හෝ වක්‍රාකාරව ජලය බොහෝ සෙයින් අපවිත්‍ර වීම හා නාස්තිය සිදුවේ. සමහරෙක් මුහුණ සේදීමේදී හා රැවුල කැපීමේදී පවා වතුර ගැලුම් ගණන් පරිභෝජනයට ගනිති. එවන් නාස්ති තමා විසින්ම වළක්වා ගත හැක. ජලය පිරිපහදු කරන හා බෙදාහරින ජලසම්පාදන මණ්ඩලය අතින්ද ජලය නාස්ති වේ. දිනක්  ජලසම්පාදනයේ නිළධාරීන් නිවසක වතුර බිල නොගෙවීම හේතු කොටගෙන ජල සැපයුම අත් හිටුවීමට යාමේ දී වතුර පොම්ප කරන අධික පීඩනය හේතු කොටගෙන ඔවුන්වද අපහසුතාවයට පත් කරමින් ජල ටැංකි දෙකක පමණ රඳන වතුර ප්‍රමාණයක්  නිකරුණේ හානි වනු මම දුටිමි. නිවෙස්වල වතුර ටැංකිවලට මෝටර් මගින් වතුර පිරවීමේදී අවධානයෙන් සිටීමද වතුර උතුරා යාමෙන් සිදුවන ජල හානිය අවම කර ගැනීමට හොඳ පියවරකි.
මුළුතැන්ගෙයි සේදුම් ජලය කාණුවට නොදමා ගසකට දැමීමද බෝගයේ ඵලදාව වැඩි කරගැනීමට පොහොරකි. ඉවතලන කෘතිම රසායනික නොයෙදූ ජලය හැමවිටම බෝගයකට යෙදීමට උත්සාහ ගන්න.
                  තෙත් කලාපයේ ප්‍රදේශවලට ජලය පිරිපහදු කර ලබාදීමට තරම් ජල මූලාශ්‍ර තිබුණත් වියළි කලාපයට වසරෙන් අඩක්ම බලපවත්නා දැඩි නියගය හමුවේ ගංගා, වැව් සිඳී යයි. එවන් කලක එම ජලය සත්තුන්ට හා මිනිසුන්ට ප්‍රයෝජනයට ප්‍රමාණවත් නොවේ. එවන් විටක නළ ලිං මගින් ජලය ලබා ගැනීමට සිදුවේ. භූගත ජලය හා වැව් ජලය අපවිත්‍ර වීමට ප්‍රධාන හේතුව වී ඇත්තේ එමා ජලයට පළිබෝධ නාශක එකතුවීමයි. ගොවි මහතුන් දැන හෝ නොදැන හෝ වැව් ජලයෙන් පළිබෝධ නාශක බෝතල් සේදීම නිසා මෙම වැව් ජලය හා භූගත ජලය මිනිසුන්ගේ ජීවිතවලට අතවනන මාරකයක් වී තිබේ. වියළි කලාපයේ පවත්නා වකුගඩු රෝගවල මූල බීජය මෙය වී තිබේ.
                ජලය අමිල සම්පතකි. එක දිය බිඳුවක්වත් ප්‍රයෝජනයට නොගෙන මහ මුහුදට යා නොදී රැක ගැනීම මහා පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ කලයටත් වඩා අත්යවශ්ය කාරණයක්ව පවතින අද කාලයේ අපි සැවොම ජලය දූෂණය හා නාස්තිය වළක්වා තිරසාර භාවිතයකට එළඹිය යුතුව ඇත.